Historie-artikelen
2007-2017
In een half uur van LA naar NY
Een paar jaar geleden presenteerde Elon Musk de ‘hyperloop’, een concept voor een toekomstig transportsysteem. Het werkt als buizenpost, zij het niet met overdruk maar met (midden)vacuüm. Visionair was het wel; nieuw niet. ‘Many ideas for a system with most of those properties have been proposed and should be acknowledged,’ erkende Musk in de 57 pagina lange presentatie. Dat klopt. (CT 7 2017)
Anderhalve eeuw gewapend beton
Wie in de negentiende eeuw een beetje op de hoogte wilde blijven, moest naar een wereldtentoonstelling. Daar waren de wonderlijkste dingen te zien. Zoals op de Wereldtentoonstellingen van 1867 in Parijs, waar voor het eerst gewapend beton werd getoond. . (CT 5/6 2017)
Amsterdam aan zee
December 1862 en januari 1863 noemde toenmalig minister Thorbecke de aanleg van het Noordzeekanaal ‘een waagstuk’, en daar was niets teveel mee gezegd. Maar het kanaal kwam er en fungeerde al snel als motor van de Nederlandse economie. (CT 1/2 2017)
150 jaar Nieuwe Waterweg: ‘Een werk wat wij moeten wagen’
Op 31 oktober was het anderhalve eeuw geleden dat werd begonnen met de aanleg van de Nieuwe Waterweg. De gebruikte techniek was nieuw, controversieel en het budget zes keer werd overschreden, bleek het uiteindelijk alle moeite en geld dubbel en dwars waard. (CT 8 2016)
Anderhalve eeuw Kanaal door Zuid-Beveland
11 oktober 1866. Heel Wemeldinge stond aan de rand van de gloednieuwe sluis. Overal wapperden vlaggen en vaantjes, bungelde guirlandes en waren bloemstukken neergezet. En nadat de minister van Binnenlandse zaken een toespraak had gehouden, was het nieuwe kanaal door Zuid-Beveland zo goed als geopend. (CT 7 2016)
Negentiende-eeuwse monorails
Vijftig jaar geleden waren monorails het vleesgeworden toonbeeld van de vooruitgang. Toch was toen het eerste patent al anderhalve eeuw oud. (CT 4 2016)
Tachtig jaar boogbrug bij Vianen: een kathedraal van staal
Op 28 mei 1936 werd de Lekbrug bij Vianen geopend. Nu, nu na tachtig jaar, is de brug al lang niet meer in gebruik en staat op de nominatie om te wordengesloopt. (CT 3 2016)
De watersnood van 1916
In januari 1916 trof een watersnood het noorden van ons land. Het aantal slachtoffers bleef gelukkig beperkt, maar de schade was enorm. Het was bovendien het laatste zetje dat de politiek na meer dan een halve eeuw twijfelen nodig had om tot een definitieve oplossing voor de waterveiligheid rond de Zuiderzee te komen. Niet lang na de ramp werd besloten de Afsluitdijk aan te leggen. (CT 1/2 2016)
‘Een zeer merkwaardige toepassing van luchtsamenpersing’
Met ‘waterkracht’ wordt meestal de opwekking van elektriciteit bedoeld of het mechanische vermogen van een watermolen. Maar het kan ook anders. Rond 1900 werden in Canada een aantal hydraulische installaties gebouwd die perslucht maakten. Kwestie van natuurlijk verval en een slim ontworpen ondergrondse infrastructuur. (CT7, 2015)
Firth of Forth brug
Dit jaar bestaat de beroemde Firth of Forth brug 125 jaar een echte mijlpaal. Acht jaar was er aan gewerkt, toen op 4 maart 1890 de toenmalige Prince of Wales (later koning Edward VII) eigenhandig de laatste klinknagel in de brug sloeg. Een vergulde klinknagel, gemaakt door zilversmid John Finlayson Bain, in Edinburg. Daarmee was de Forth Bridge officieel geopend. Dit jaar viert Schotland het 125-jarig jubileum. (CT 5/6 2015)
Vijftig jaar Van Brienenoordburg
Op 1 februari 1965, drukte koningin Juliana op een knop en gingen de klappen van de basculebrug langzaam omlaag. De Van Brienenoordbrug was geopend. Kosten: 100 miljoen gulden. (CT 3 2015)
Het Suezkanaal
(Civiele Techniek 1/2 2015)
Oktober 2014 kreeg een consortium van Boskalis, Van Oord, NMDC en Jan de Nul Group een contract van de Suez Canal Authorities voor de uitbreiding van het Suezkanaal. Het is de zoveelste, maar wel de meest ingrijpende verbouwing van het kanaal 163 km lange kanaal dat in 1869 werd geopend.
Een dijk in het kanaal
(Civiele Techniek 8 2014)
Dit jaar is het twintig jaar geleden dat de Kanaaltunnel werd geopend. Een hele prestatie, ook al omdat er twee eeuwen van geknoei aan vooraf waren gegaan. Sterker nog, de tunnel was bijna een brug geweest. Of een dijk.
75 jaar Albertkanaal
(Civiele Techniek 7 2014)
In 1939 vond in Luik’ l’Exposition internationale de la technique de l’eau’ plaats op de beide Maasoevers, tegenover de plaats waar het gloednieuwe Albertkanaal in de Maas uitkwam. Er was tien jaar aan dat kanaal gewerkt en het had de Belgen meer dan twee miljard franken gekost. Dat wilde men weten ook.
75 jaar Knooppunt Oudenrijn
(Civiele techniek 3 2014)
Zaterdag 25 november 1939 vond de officiële opening plaats van Rijksweg 12 van het tracé Utrecht – Den Haag en tegelijk van het eerste echte verkeersplein van Nederland: Oudenrijn. ‘Fier waait Hollands vrije vlag in de dreigende, buiige lucht’, zwijmelde de Utrechtse Courant, die het verder had over een ‘trotsch oogenblik’ en dat was ook zo.
Een eeuw Panamakanaal
(Civiele Techniek 1/2 2014)
Augustus dit jaar is het een eeuw geleden dat het eerste schip door het Panamakanaal voer. Daar was bijna een eeuw aan plannenmakerij aan vooraf gegaan, onder meer door onze eigen Koning Willem I.
Historie: Building with nature in de negentiende eeuw – De Amelander dam
(Civiele Techniek 7 2013)
Nadat drie kooplui in 1879 via ‘de dam’ Ameland bereikten, schreef de Leeuwarder krant: ‘men kan dus veilig aannemen dat de communicatie tussen Ameland en het vaste land voorgoed is verzekerd en dat Nederland een eiland minder telt’. Dat was niet helemaal waar.
De Twentekanalen
(Civiele Techniek 5/6 2013)
Na jaren lang touwtrekken werd tussen 1933 en 1938 stukje bij beetje het langverwachte Twentekanaal geopend. Zestig jaar geleden – in 1953 – werd de aftakking naar Almelo afgemaakt, waarna voortaan werd gesproken van de Twentekanalen. Daarmee zou er een einde moeten zijn gekomen aan meer dan een eeuw geharrewar.
Een Keezending in Blijdorp
(Civiele Techniek 4 2013)
Zelfs toen in de ons omringende landen volop stoommachines werden gebruikt, hield Nederland vast aan molens. Het innoveert niet makkelijk in de polder. Toch hebben diezelfde polders een belangrijke rol gespeeld bij de doorbraak van stoomkracht in Nederland.
Het elektrisch jaagpaard
(Civiele Techniek 3 2013)
Tweehonderd jaar geleden was duidelijk was dat je een paard of een zeil kon vervangen door een stoommachine. Maar wat met stoom kon, ging misschien wel nog beter met elektriciteit. In 1879 presenteerde Siemens het eerste elektrische treintje voor personenvervoer. Elektrische tractie was hot. Waarom dan geen elektrische boot?
Watersnood 60 jaar – 1953, een jaar van herstel
(Civiele Techniek 1/2 2013)
Op 1 februari van dit jaar is het precies 60 jaar geleden dat in zuidwest-Nederland de dijken braken. Daags na de ramp stond 200.000 ha land onder water, 45.000 huizen waren zwaar beschadigd; 1835 mensen dood. Op 150 plaatsen zaten serieuze gaten in de dijk, waarvan men er 67 ‘groot’ noemde. Het herstel begon nog op de dag van de ramp zelf. Meer>
Historie: 70 jaar Maastunnel – ‘… aan de grens van het mogelijke’
(Civiele Techniek 8 2012)
De eerste afgezonken verkeerstunnel van ons land ging op 14 februari 1942 open, maar niet erg officieel. Twee jongetjes op de fiets beten onverwachts de spits af.
‘Arago, nous avons l’eau!’
(Civiele Techniek 7 2012)
Aan het begin van de negentiende eeuw begon het interessant te worden om naar water te boren. Logisch: stadsbevolking en industrie groeiden, en beiden hadden behoefte aan schoon water. Dat was schaars. De oplossing: een artesische put.
Oude innovatie: ‘Blanken’s Sluijs’
(Civiele Techniek 4 2012)
Op 10 november 1808 kreeg Jan Blanken – inspecteur-generaal van de Waterstaat – een octrooi voor ‘… zijne uitvinding van nieuwe sluisdeuren; welken de naam zullen dragen van Blanken’s Sluijs’. Octrooi of niet, er was nogal wat gedoe aan voorafgegaan en helemaal nieuw was de waaiersluis bovendien ook niet.
400 jaar Beemster
(Civiele Techniek 3 2012)De Beemster was de eerste serieuze droogmakerij van ons land. Eerder waren al kleinere meertjes en plassen drooggemaakt (zoals het Achtermeer (1533), het Bergermeer en het Egmondmeer) maar nooit op schaal van de Beemster.
In 2012 bestond de Beemster 400 jaar. Reden voor groot feest, net als een eeuw eerder overigens.
60 jaar Amsterdam-Rijnkanaal: Van Amsterdam naar Keulen
(Civiele Techniek 1/2 2012)
Bijna zestig jaar geleden werd het Amsterdam-Rijnkanaal in gebruik genomen. Daarmee had Amsterdam dan eindelijk een fatsoenlijke verbinding met het achterland. Daar was eeuwenlang gedoe aan voorafgegaan.
Meer>
Hefbruggen
(Civiele Techniek 8 2011)
Op 9 juni van dit jaar viel in Waddinxveen de hefbrug uit 1936 bijna 30 meter naar beneden. De hefbrug uit 1936 was even voorpaginanieuws. Een overzicht van de eerste hefbrug in Chicago (South Halstead Streetbrigdge, 1893) tot de avonturen in Waddinxveen.
De veendijk-ramp van Tuindorp-Oostzaan
(Civiele Techniek 7 2011)
Zelden was de lente zo droog als dit jaar. Dat was reden voor ongerustheid over onze kwetsbare veendijken. In 2003 verschoof bij Wilnis een veendijk als gevolg van droogte. 1500 mensen moesten worden geëvacueerd; de schade liep in de miljoenen. Maar het kon nog veel erger, zoals in 1960, in Tuindorp-Oostzaan,
Vijftig jaar Veerse Gatdam: ‘Niet spannend; wel boeiend’
(Civiele Techniek 5/6 2011)
14 april 1961 was voor Zeeland een historisch moment. Op die dag werd onder het toeziend oog van koningin Juliana de laatste van de zeven doorlaatcaissons geplaatst waarmee het Veerse Gat van de Noordzee werd gescheiden. Het eerste grote Deltaprogramma-project op Zeeuwse provinciegrenzen was beklonken.
65 jaar innovatie in de civiele techniek; een terugblik
(Civiele Techniek 4 2011)
In 2011 bestaat Civiele Techniek 65 jaar. Reden om terug te kijken, en wel met een (enigszins aselecte) collage van 65 jaar innovaties, opvallende mijlpalen en andere gebeurtenissen die de Nederlandse civieltechnische sector sinds de Tweede Wereldoorlog kleur hebben gegeven.
Vijftig jaar Merwedebrug bij Gorinchem
(Civiele Techniek 3 2011)
15 maart 1961- kinderen zwaaiden met vlaggetjes; de fanfare Wilhelmina speelde ‘vrolijke marsen’. HM Juliana drukte op een knop, waarmee de basculebrug boven de Merwede zich sloot. De Merwedebrug bij Gorinchem was daarmee officieel geopend.
De laatste bajonetsluis van het Wilhelminakanaal: Sluis III
(Civiele Techniek 1/2 2011)
Het Wilhelminakanaal wordt verbouwd. Er is 71 miljoen uitgetrokken voor de modernisering van het kanaal, maar ook voor het behoud van Sluis III: een unieke bajonetsluis, rijksmonument en naar men zegt het enige overgebleven, authentieke Wilhelminakanaal-sluizencomplex.
‘Luchtpost’
(Civiele Techniek 8 2010)
Als transport bovengronds vastloopt, waarom dan niet onder de grond een oplossing gezocht? Een tram of treintje in een tunnel, maar dan natuurlijk zonder rokende stoomlocomotief. Iets met perslucht?
Historie – De stoomheimachine volgens Lacour: ‘Een werktuig zoo noodig en nuttig …’
(Civiele Techniek 7 2010)
Begin jaren tachtig van de negentiende eeuw startte de bouw van het Centraal Station, waarvoor natuurlijk moest worden geheid. Daarvoor had men een voor die tijd tamelijk innovatieve methode gekozen: de stoomheimachine volgens het systeem Lacour.
Het korte leven van de Noordoosterlocaalspoorweg
(Civiele Techniek 5/6 2010)
Met de trein naar Weerdinge, Bareveld of Gasselternijveen. Dat waren nog eens tijden. Honderd jaar geleden kreeg Noord-Nederland z’n eigen spoorwegnet. Het duurde maar even.
Oude innovatie: Golfslagaccu’s, zonnepompen, elektrische taxi’s
(Civiele Techniek 4 2010)
Sinds eind 2009 jaar heeft de overheid meer geld gereserveerd voor het stimuleren van innovatie. Maar wat is eigenlijk echt nieuw?
Trein op de weg
(Civiele Techniek 3 2010)
Met de groeiende belangstelling voor efficiënter transport neemt ook de aandacht voor andere modaliteiten toe. Waarom bijvoorbeeld geen bus op de rails? Of beter nog, een trein op de weg? Daar is al eerder over nagedacht.
75 jaar Julianakanaal
(Civiele Techniek 1/2, 2010)
De komst van het Julianakanaal veranderde het uiterlijk van het Maasdorp Esloo voorgoed. Eerst was de sfeer in het dorp vijandig, maar toen duidelijk werd dat er toch wel vorstelijke vergoedingen zouden worden betaald, sloeg het sentiment om. En zo verdween de helft van het dorp tamelijk geruisloos van de kaart.
Veertig jaar Kennedytunnel
(Civiele Techniek 8, 2009)
Op 31 mei 1969 knipte koning Boudewijn het lintje door waarmee de opening van de Kennedytunnel een feit was. Tienduizenden mensen wandelden op de eerste dag onder de Schelde door, met de vorst en vorstin in een blinkende limousine. ’s Avonds om acht uur mochten ook automobilisten de tunnel in, wat natuurlijk meteen de eerste files opleverde.
Treinramp van Weesp, ‘Een ontzaglijk ongeluk….’
(Civiele Techniek 7, 2009)
Toen op vrijdagochtend 13 september 1918, de forensentrein naar Amsterdam op het punt stond de brug over het Merwedekanaal bij Weesp op te rijden, begaf de spoordijk het en stortte de trein zeven meter naar beneden. Het ongeval leidde uiteindelijk tot de oprichting van het Laboratorium van Grondmechanica in Delft
‘Moat de Lauwerssé ticht?’
(Civiele Techniek 5/6, 2009)Met de watersnood van 1953 groeide in het Noorden het besef dat ook daar de zee kon binnendringen. Onder de leus ‘De Lauwerssé moat ticht’ werd de druk op de overheid opgevoerd. Veertig jaar geleden, 23 mei 1969 werd de Lauwerszee definitief afgesloten.
De watersnood van 1809
(Civiele Techniek 3, 2009)
In januari 1809 vond een van de grootste watersnoodrampen plaats die het rivierengebied ooit meemaakte. Het gebied tussen Pannerden en Alblasserdam werd herschapen in een binnenzee van water en ijs. Tweehonderd mensen kwamen om. De ramp van 1809 was direct aanleiding tot het uitvoeren van de Lingewerken en zorgde ervoor dat Waterstaat een ministerie werd.
125 jaar Maasmondwet: nieuwe rivier, oud tracé
(Civiele Techniek 8, 2008)
Tweehonderd jaar geleden waren in het rivierengebied dijkdoorbraken en overstromingen schering en inslag. In 1883 besloot toenmalig minister van Waterstaat Klerck tot de aanleg van een Nieuwe Maasmond: een nieuwe rivier tussen Well en De Biesbosch.
St. Francis, een bijna vergeten ramp
(Civiele Techniek 4, 2008)Op 12 maart 1928, ‘snachts drie minuten voor twaalf, bezweek de gloednieuwe St. Francis stuwdam, zestig kilometer ten noordoosten van Los Angeles. Een enorme vloedgolf stortte zich op de achterliggende San Francisquito vallei om pas uren later de kust te bereiken. Dagenlang werden er lijken uit zee gehaald, tot aan de grens van Mexico aan toe. Na de grote aardbeving in San Francisco van 1906, is het tot op de dag van vandaag de grootste ramp in Californië ooit.
Halve eeuw Velsertunnels
(Civiele Techniek 8, 2007)
Een halve eeuw geleden, op 28 september 1957 werden de Velsertunnels officieel in gebruik genomen. Een prestigieus, innovatief project, met een enorme uitstraling in binnen en buitenland.
De tunnels dienden twee doelen. In de eerste plaats maakten de nieuwe spoortunnel de oude spoorbrug overbodig. Door het verdwijnen van de brug ondervond de scheepvaart minder hinder. De verkeerstunnel moest er verder voor zorgen dat de files voor het pontveer zouden verdwijnen. Die doelen werden maar voor een deel gehaald. Op de dag van de opening stond de eerste file er alweer; voor de tunnel welteverstaan.
Het Rijkswegenplan van 1927
(Civiele Techniek 7, 2007)
In 1927 werd het Rijkswegenplan gepresenteerd, het eerste nationale wegenplan sinds Napoleon. Zo’n plan was nodig ook, want in de jaren twintig was vooral door de groei van het autobezit de behoefte aan een fatsoelijk wegennetwerk groot. Bovendien was de kwaliteit van de wegen destijds zo slecht, dat er werd gesproken van een ‘wegenkwestie’. Aan dat laatste probleem maakte het plan van ’27 een einde. Het was overigens niet veel meer dan een landkaart, maar wel een kaart met gevolgen. Uiteindelijk was het Rijkswegenplan van 1927 de aanzet van een totale metamorfose van ons land.
Driehonderd jaar Pannerdensch Kanaal
(Civiele Techniek 5/6 2007)
Vroeg in de ochtend van 20 augustus 1707 voer een Arnhemse schipper als eerste met zijn schip door een nieuw kanaal tussen de Nederrijn en de Waal. Het was eigenlijk per ongeluk, want officieel zou het Pannerdensch Kanaal pas op 14 november van dat jaar worden geopend. Dat de waterweg al in augustus bevaarbaar was, kwam door een doorbraak van de Waaldijk in de nacht van 19 op 20 augustus. Per ongeluk of niet, de aanleg van het Pannerdensch Kanaal moest destijds een flink aantal problemen oplossen. Strategisch, omdat Rijn en IJssel sterk waren verzand en nauwelijks meer een defensieve rol speelden; waterstaatkundig, omdat de splitsing van de Rijn in Nederrijn en Waal een belangrijke schakel was in de waterhuishouding van Nederland. In 2007 werd het driehonderdjarig bestaan van het Pannerdensch Kanaal gevierd.
75 jaar afsluitdijk
(Civiele Techniek 4, 2007)
Op 28 mei 1932 werd met de sluiting van de Zuiderzee historie geschreven toen ‘s middags om twee minuten over één het gat bij de Vlieter werd gedicht, waarmee de afsluitdijk een feit werd. Een prestatie waarmee internationale faam werd verworven en ook na 75 jaar wellicht het belangrijkste waterstaatkundige monument van ons land. Er wordt gezegd dat de Afsluitdijk het begin betekende van de moderne waterbouwkunde. En wie zou dat willen betwisten? Meer >