Een bijzondere tramtunnel:
Het Souterrain
De Haagse Tramtunnel (Het Souterrain) is een tramtunnel van 1250 meter in Den Haag, ontworpen door ontwerpbureau Office of Metropolian Achitecture (OMA) (architecten Rem Koolhaas), in opdracht van de Gemeente Den Haag.
Het Souterrain in Den Haag bestaat behalve uit een tunnel uit twee stations en een parkeergarage voor 375 auto’s. De tunnel begint op de Prinsengracht, hoek Brouwersgracht en loopt onder de Grote Markt, de Grote Markstraat en de Kalvermarkt tot aan het Muzenviaduct bij het ministerie van VROM en het Centraal Station. Het complex heeft drie niveaus. De tram rijdt op het laagste niveau. Daarboven zijn één, en gedeeltelijk, twee parkeerlagen gemaakt. De twee tramstations, Spui en Grote Marktstraat hebben elk diverse ingangen.
De bouw startte in 1996 en verliep vooral door lekkageproblemen allerminst probleemloos, waardoor de tunnel overigens de bijnaam ‘zwemtunnel’ opliep. Om de overlast bovengronds zo veel mogelijk te beperken, werd gekozen voor de wanden-dakmethode. daarbij werd in de eerste fase werden bovenaf de wanden en het dak van de tunnel gebouwd, waarna de meeste hinder bovengronds voorbij was. Vervolgens werd onder het dak de tunnel uitgegraven en verder afgebouwd.
Bij de aansluiting van de wanden op de waterdichte grondlagen ontstonden echter problemen. Om de zwakke plekken in de bodem te verstevigen werd gebruik gemaakt van groutinjecties maar dat kon niet voorkomen dat er in 1998, twee jaar na de start van de bouw een groot gat ontstond. Er stroomde grondwater de tunnel in, wat voor verzakkingen aan de oppervlakte (De Kalvermarkt) zorgde. Vanwege instortingsgevaar werd vervolgens de hele tunnel onder water gezet om verdere schade aan de aangrenzende bebouwing te voorkomen. Uiteindelijk is de tunnel onder verhoogde luchtdruk toch afgebouwd. Vanwege alle problemen tijdens de bouw zijn de kosten van de bouw opgelopen van €139 miljoen tot €234 miljoen en werd de oplevering met ruim vier jaar vertraagd.
De officiële opening vond plaats op 16 oktober 2004.
Het Souterrain is inmiddels goed voor verschillende prijzen. In 2005 won het de Betonprijs en in 2007 ontving het de Nederlandse Bouwprijs in de categorie bouwwerken.
Civiele Techniek 8 2009: ‘Probleemtunnel werd stadsicoon’. Download (pdf)>